Komisja Estetyki i Higieny TPCz działała generalnie w dwu znanych kierunkach, które wynikają z jej nazwy. Po pierwsze, propaguje zasady czystości, schludności, wyglądu, ładu i porządku, a więc estetyki różnych elementów miasta, ale również i estetyki jego mieszkańców oraz po drugie poprawę higieny, a więc zdrowia mieszkańców Częstochowy.
W obu przypadkach są to działania wychowawcze, polegające na organizowaniu różnego typu spotkań z mieszkańcami miasta w kilku odmianach.
Po pierwsze komisja podejmowała tematy t.zw. programowe, a więc wybierane i wygłaszane przeze mnie w OPK „Gaude Mater” przy ul. Dąbrowskiego 1, z dyskusją i wnioskami przesłanymi do władz TPCz, władz Miasta oraz prasy i telewizji lokalnej. Początkowo wykłady te odbywały się w różnych ośrodkach akademickich oraz w Bibliotece Miejskiej. Przypominam niektóre ważniejsze tematy z dziedziny estetyki z ostatnich lat: jak stan wrażliwości i świadomości estetycznej mieszkańców Częstochowy w aspekcie historycznym; obecne problemy estetyczne Częstochowy pod koniec XX wieku; uatrakcyjnienie III Alei NMP, jako głównego elementu Śródmieścia; trasa spacerowo-turystyczna; rola i znaczenie trasy pomnikowej. Z dalszych tematów należy wymienić: historia i zmienność funkcji obiektu w Częstochowie przy ul. Kordeckiego 2: Dom Pielgrzyma (1934-1939, szpital dla Niemców (1940-1945), szpital dla Rosjan (1945), Szpital Położniczo-Ginekologiczny (dr Ferens, dr Rozenowicz, dr Pieczyński — 1945-1991), powrót do pierwszego właściciela (Jasna Góra) jako postać obiektu najbardziej funkcjonalna i udana estetycznie.
Większość jednak opracowywanych tematów dotyczyła higieny, a więc zdrowia, jak n.p.: Nowe trendy w antykoncepcji w XX wieku, profilaktyka i wczesne rozpoznawanie chorób nowotworowych; Zdrowy styl życia (aktywność fizyczna, psychiczna i seksualna); Wychowanie seksualne i planowanie rodziny przez dziewczęta i młode kobiety; Otyłość — złożoność problemu — jako najgroźniejszy składnik t.zw. zespołu metabolicznego (kolejnymi etapami są choroby: cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie, zmiany w naczyniach wieńcowych, zawał lub zator mózgowy, choroby hormonalne, mięśniaki, torbiele sutków, prostaty i nowotwory); Problemy przekwitania; Depresje, jej przyczyny i odmiany; Ciekawe aspekty leczenia dietetycznego; Kobieta zmienną jest (bardziej w aspekcie zmian w psychice niż zmian fizycznych); Metody naturalne antykoncepcji biologiczno-obserwacyjnej; Fototerapia, czyli leczenie światłem.
Poprawa estetyki – potrzebuje szeregu lat czy nawet pokoleń, w każdym razie potrzebuje dłuższego czasu działania. Potrzebna jest lepsza edukacja wielopokoleniowa, poprawa wrażliwości i świadomości estetycznej. Nie jest to w większej części nasza wina, ale niestety nieudany los historii naszego regionu. Już w Pierwszej Rzeczypospolitej najazdy szwedzkie, a później przede wszystkim zabór rosyjski, trwający od 1815 roku prawie 100 lat ze wszystkimi jego wadami, ze słabą infrastrukturą naszego miasta.
Po krótkiej 20-letniej przerwie budzącej nadzieje, tym razem znowu II wojna światowa w 1939 r. i okupacja hitlerowska z wszelkimi następstwami przegranej wojny. I kolejny niekorzystne dla podniesienia świadomości estetycznej wczesny okres Polski Ludowej, skutkujący dla Częstochowy m.in. całkowitym pominięciem tradycyjnego kierunku urbanizacji miasta wzdłuż osi wschód-zachód, a więc kierunku obejmującego Jasną Górę, Parki, Aleje, Stare Miasto i preferowanie rozwoju miasta na kierunku północ-południe. A może celowo budując na tej osi trakcję tramwajową, uczelnie, domy handlowe, osiedla dążono do zapomnienia o Starym Mieście i Alejach, które stanowiły Centrum od początku istnienia Częstochowy i połączenia Starej i Nowej Częstochowy, a które w tych latach ulegały stopniowej degradacji i dewastacji, doprowadzając do ruiny Śródmieście. Nie bez kozery rejon ulic, którym pozostały z okresu świetności nazwy – Senatorskiej, Garncarskiej, Pl .Bohaterów Getta, Garibaldiego, Krótkiej przekornie przez wiele lat, nazywano Dzielnicą Cudów. Śródmieście i Stare Miasto tylko w świadomości częstochowian mogły historycznie egzystować jako centrum miasta, w realnym świecie stając się miejscem szarych brudnych ulic, zaniedbanych domów, zwłaszcza posesji w drugim planie, wraz ze zniszczoną elewacją, z nieciekawą zielenią i zupełnie zniszczonymi chodnikami, nie funkcjonującym oświetleniem.
Oczywiście później zrobiono wiele (w tym również nietrafnie jak np. Puchatek i bloki mieszkalne w obrębie Rynku Starego Miasta, „Merkury” w Alejach), ale pozostało jeszcze więcej do zrobienia, szczególnie w świadomości estetycznej mieszkańców i w wielu elementach estetyki centrum Miasta.
Zastosowanie podstawowych zasad estetyki w społeczeństwie jest bardzo ważne i ono tylko daje szansę osiągnięcia celu. To właśnie na tą tematykę powinny być uwrażliwione środowiska opiniotwórcze, organizacje pozarządowe i władze Częstochowy.
Cieszą te działania, które służą renowacji Śródmieścia Częstochowy, od samego Centrum, od Placu Biegańskiego z Ratuszem i tarasem widokowym, a więc jego przeszkleniem, remontu wielu ulic w sąsiedztwie — III Alei NMP, Nowowiejskiego, Śląskiej, Kilińskiego, Dąbrowskiego, Waszyngtona, Racławickiej poprawiające estetykę centrum miasta, nie tylko jezdni, chodników, otaczającej zieleni, czy elewacji domów, ale również zmiany w naszym wychowaniu. Działajmy wszyscy, działajmy razem, wspólnie.
Do złej, minionej i odległej historii naszego Miasta i Regionu na szczęście już nie wrócimy, ale możemy nadrobić olbrzymie straty naszego niedoboru i zaniedbań estetycznych.
Włodzimierz Gidziela